Doorbraak 31/05/2022: analyse door Paul Becue van burgerbevraging door OVV

Het OVV staat voor het Overlegcentrum Vlaamse Verenigingen. Het is een Vlaamsgezinde pluralistische en democratische feitelijke vereniging die een koepel wil zijn van Vlaamse verenigingen, om vanuit de Vlaamse Beweging tal van actiepunten naar voor te kunnen brengen. 26 toonaangevende Vlaamse verenigingen zijn erbij aangesloten. Tussen hen bestaat er niet over alle punten een (ideologische) overeenstemming, maar ze zijn ongeveer akkoord over circa 80 % van de zaken, zoals een Vlaanderen dat op diverse gebieden zelf autonoom zijn beleid kan uitstippelen.

Bevraging onder de bevolking

Om te weten waar de Vlaamse bevolking nu staat met betrekking tot een reeks thema’s, werd in de tweede helft van maart 2022 een bevraging georganiseerd bij 1.000 personen die op een wetenschappelijke wijze volgens de wetten van de statistiek werd samengesteld. Dit gebeurde in samenwerking met het Leuvense IVOX. Het is de bedoeling acties te ondernemen die rekening houden met de verzuchtingen van de Vlamingen. De enquête had de bedoeling om objectief te zijn, en daar is men in geslaagd.

Het is enkel spijtig dat sommige mainstream media het accent hebben gelegd op aspecten die niet de kern van het verhaal vormen, zoals welke hoofdstad men verkoos in geval van een zelfstandig Vlaanderen. In de persmededeling stond er niets in over een eventuele aansluiting tot Nederland en dus kraaide er geen haan naar. Men kan echter gerust zijn: 64,3% ziet zo’n aansluiting niet zitten.

Vlaming en Belg

De antwoorden waren heel genuanceerd wanneer het ging om de Vlaamse of Belgische identiteit: 61% voelt zich sterk verbonden met Vlaanderen. Maar een groot percentage voelde zich tegelijk ook nog Belg. 50% vindt het een verrijking dat er in het land verschillende gemeenschappen zijn, en dat kunnen we enkel maar bevestigen.

Daarbij aansluitend vindt 57% van de Vlamingen dat België niet efficiënt werkt. 78% vindt dat de huidige staatstructuur veel geld, tijd en energie opslorpt. 52% oordeelt zelfs dat het efficiënter is om de zaken op een hoger Belgisch niveau te regelen in plaats van alles verder te versnipperen op Vlaams en Waals niveau. 48% zegt ook weinig interesse te hebben in het debat rond de Vlaamse afhankelijkheid. Dit in tegenstelling tot diverse verenigingen van het OVV die daar wel voor gewonnen zijn.

Het komt enigszins ook tot uiting in de vraag naar de ideale staatsstructuur. 26% kiest voor een meer unitaire staat in vergelijking met nu, maar 17% is er ook ‘carrément’ tegen. De huidige federale staat, een standstill dus, kan slechts 16% bekoren. 12% kiest voor een federale constructie met meer autonomie aan de gewesten, en slechts 7% voor het beruchte scenario van 4 gewesten (inclusief de Oostkantons). Tot slot opteert 20% voor de splitsing van België in 2 of 3 onafhankelijke staten. Al bij al is er dus een grote versnippering van visies.

Eigen beleid

De helft geeft toe dat Vlaanderen en Wallonië fundamenteel anders in elkaar zitten, en elk dus behoefte heeft aan een eigen beleid. We hadden dit reeds aangegeven in onze vorige bijdrage doordat de werkzaamheidsgraad in Wallonië en Brussel veel lager is dan die van Vlaanderen, zodat beiden beter een eigen aangepast beleid kiezen. 57% van de ondervraagden vindt dat Vlaanderen en Wallonië zelf financieel verantwoordelijk moeten zijn voor hun beleidskeuzes.

Verrassend genoeg hoorden we ook vanuit Franstalige kant zulke geluiden deze week. Econoom Etienne de Callatay gaf op de radio toe dat de Franstaligen niet meer hun wil kunnen opdringen aan de Vlamingen, bijvoorbeeld op het vlak van de arbeidsmarkt. Zo zou men Vlaanderen moeten toelaten de automatische indexering van de lonen te laten vallen of de werkloosheidsvergoeding in de tijd te beperken. Dit in navolging van de buurlanden. Indirect komt er zo ook meer druk op Wallonië om tot echte hervormingen over te gaan.

Sociale zekerheid

77% van de Vlamingen vreest voor de betaalbaarheid van de sociale zekerheid, en dan vooral de ouderen die 55 jaar zijn (45 %, tegenover slechts 35 % voor de jongeren onder 34 jaar). Dit is ook logisch: ze staan niet zo ver meer van hun pensioen en willen zeker zijn dat datgene waar ze gans hun loopbaan voor gewerkt hebben effectief kan uitbetaald worden.

59% vindt het niet correct dat de Vlamingen meer bijdragen aan de sociale zekerheid dan de Walen, maar 58% vindt het wel goed dat er een onderling solidariteit bestaat tussen de gewesten.

Solidariteit mag, maar er zijn ook grenzen aan. Bijna de helft van de Vlamingen (45%) vindt dat de transfers van Vlaanderen naar Wallonië beperkt moeten zijn in de tijd, en dat Wallonië duidelijke voorwaarden en doelstellingen moet krijgen om deze transfers vanuit Vlaanderen te kunnen behouden (47%). Een soort Balance Score Card zoals in de bedrijfssector.

Eerste tekenen van Waalse kentering?

Ondanks de optimistische geluiden van minister-president Di Rupo bedraagt het begrotingstekort van Wallonië ongeveer 4 miljard euro, terwijl de totale schuld opgelopen is tot een duizelingwekkende 30 miljard. Dit is praktisch het dubbele van de totale jaarinkomsten van het Waalse gewest. Tegelijk is er vanaf 2024 een krimpende federale betoelaging in aantocht als gevolg van de laatste staatshervorming met haar nieuwe financieringswet.

Zonder de federale (i.e.Vlaamse overheid) als kredietwaardige buffer was het Waals Gewest met zulke cijfers bankroet. Dat is een trieste balans na 41 jaar Waalse gewestvorming, waarvan er 35 onder de verantwoordelijkheid van een PS-regeringsleider vielen. Daarnaast geven de peilingen een daling voor de PS tot 20% aan, en stijgt de druk van de marxistische PTB (Parti du Travail de Belgique).

In deze context wil de PS een linkser beleid voeren, hetgeen niet mogelijk is in het federale België. Om die reden is de socialistische ambtenarenvakbond CGSP (Centrale Générale des Services Publics) voorstander van een nieuwe staatshervorming. Dit wordt beschreven in de verhandeling La Wallonie à l’heure des choix. Elke splitsing zou mogelijk zijn, en men spreekt daar voor de eerste keer over de splitsing van de gezondheidszorg, en zelfs een minimaal stukje sociale zekerheid. Het zou uitgaan van ex-minister Pascal Labille, topman van Solidaris (socialistisch ziekenfonds) en zwaargewicht binnen de PS. Afwachten wat ervan in huis zal komen: Wallonië kan nu niet zonder het Vlaamse geld. Maar er schijnt toch iets te bewegen.

Europa: voeling met de burger kwijt.

De Europese wetgeving heeft voor meer dan 50% een impact op de Belgische juridische omgeving met haar richtlijnen en verordeningen, en zo dus een grote economische invloed. Ondanks het feit dat de Commissie en de Raad van Ministers in Brussel zijn gehuisvest en dus dicht bij ons, vindt de helft dat de Europese Unie (EU) geen voeling meer heeft met haar burgers. Maar slechts 16% vindt dat we eruit moeten stappen. 45% is zelfs voorstander van meer EU, alhoewel 35% van oordeel is dat ze te veel macht heeft.

42% vindt dat Vlaanderen haar eigen klemtonen moeten kunnen leggen in de EU, onafhankelijk van de Belgische vertegenwoordiging. Maar praktisch de helft (49%) vindt daarentegen dat de vertegenwoordiging op het Belgische niveau moet gebeuren.

Inflatie

We willen tot slot ook nog aangeven dat toen de enquête werd afgenomen, de inflatie en daaraan gekoppeld de daling van de koopkracht, het topic was waarvan de Vlamingen het meest wakker lagen. Bij 16,5% onder hen kwam het op de eerste plaats, gevolgd door de terreur en oorlogsdreiging (12,4%). Op de derde plaats stond het feit dat de energierekening onbetaalbaar wordt (9,2%), maar dit is in feite gekoppeld aan het eerste ‘item’ rond de inflatie. De klimaatopwarming volgde als vierde reeds een eindje verderop (6,7% van de antwoorden).

Deze onderwerpen, vooral de drie eerste, zijn tijdsgebonden: eind maart was de Russische invasie in Oekraïne reeds een maand bezig. Daardoor, en ook nog als gevolg van de pandemie met haar toeleveringsproblemen, en de langdurige monetaire politiek van goedkoop geld, schoot de inflatie omhoog. Maar als die weer naar beneden gaat (laat ons hopen), zal die zorg ook weer verdwijnen. De klimaatproblematiek is fundamenteel iets op de langere termijn.

Federale bevraging

Het zal interessant zijn om de resultaten te kunnen vergelijken met de federale enquête, ‘Een land voor de toekomst’, die nu online bezig is tot 5 juni. Maar het verslag ervan wordt pas in het najaar bekend gemaakt.

Ze is alvast veel duurder met een prijskaartje van 2,1 miljoen euro. Daarbij vragen we ons echt af hoeveel Belgen daarop gaan antwoorden. Het is niet zo eenvoudig. Je moet je eerst registreren. In tegenstelling tot de OVV-enquête die gebaseerd was op de MultiPot-Choice methode, moet de ondervraagde hier zelf de antwoorden neerschrijven. Dit  vraagt toch wel enige intellectuele bagage en kennis van de materie. Je krijgt wel een korte uitleg, maar is die wel voldoende als men er niet mee vertrouwd is? Als je dat goed wilt doen ben je er een tijdje mee bezig, en men kan zich afvragen of de Belg daar wel de tijd voor wil nemen. Hoe zit het trouwens met de controle op de objectieve analyse daarop.

Conclusie

De bevraging gelanceerd door het OVV geeft een interessant inzicht hoe de Vlamingen kijken op diverse aspecten die van tel zijn in de samenleving. Ook aspecten die we hier niet behandeld hebben komen nog aan bod: de voorkeur voor (basis)onderwijs in het Nederlands; het feit dat de immigranten zich moeten aanpassen aan onze gewoontes en cultuur, en zeker Nederlands moeten leren. Maar ook: een verwerping van de belangconflicten die elk (regionaal) parlement kan opwerpen tegen een voorstel van een ander parlement, de verdeling van de federale topbenoemingen op basis van het aandeel van Vlamingen/Franstaligen in het bevolkingscijfer (en dus niet 50/50).

De resultaten zijn zeer genuanceerd, zoals hierboven werd aangetoond, en zeker niet zwart-wit. Dit houdt verband met het feit dat België een complex land blijft met diverse opinies, wat ook een verrijking is. Maar er zijn toch duidelijke tendensen merkbaar.